Қазақстандықтардың тұтынушылық сенімділігі үшінші ай қатарынан төмендеуде

Фото: pixabay.com

Ақпан айында Қазақстандағы тұтынушылық сенімділік индексі (CCI) Freedom Finance Global зерттеуінің деректері бойынша үшінші ай қатарынан төмендегенін көрсетті. Бұл жолы ол 100 тармақ болатын бейтарап шекараға жақындады, одан тек 0,7 тармаққа жоғары болды. 2023 жылғы ақпанға қарағанда индекс сәл жоғары болды.

Ірі сауда жасау мен шығыстар үшін ағымдағы жағдайлардың қолайлылық қосалқы индексі 3,6 тармаққа төмендеп, 66 тармаққа жетті, бұл деректер жинаған барлық 18 айдағы рекордтық төмен мән болып табылады. Ақпан айында қазақстандықтардың тек 27,4%-ы ірі сауда жасау үшін қазіргі уақытты қандай да бір қолайлы уақыт екенін айтты.

Жалпы трендті қолдамағандар арасында Маңғыстау, Абай және Ақтөбе облыстары айрықша байқалды. Бұл облыстарда ақпан айындағы оң жауаптардың үлесі сәйкесінше 11, 4 және 2 базистік тармаққа өсті. Ең үлкен шегіністі Атырау облысы көрсетті, онда бұл көрсеткіш 39-дан 23%-ға дейін төмендеді. Соған қарамастан, айырмашылығы аса үлкен емес ең нашар өңірлік көрсеткіш Қостанай облысында тіркеліп отыр, онда ірі сауда жасау үшін қазіргі уақытты қолайлы жағдайлар деп есептейтіндердің үлесі небәрі 22%-ды құрайды.

Алматыда төменгі қабаттардағы пәтерлерге деген сұраныс қашаннан жоғары

Сәуірдің басында Тайван елінде болған жер сілкінісінен кейін еліміздегі құр... →

Бір жыл деңгейіндегі экономикалық жағдайдың күтілетін өзгерістерінің қосалқы индексі ақпан айында 3,2 тармаққа төмендеп, 129,9 тармаққа жетті. Бұл 2023 жылғы шілдеден бергі ең төменгі нәтиже болды және жалпы алғанда, қосалқы индекстің орташа мәні 135,4 тармақ болғандағы алдыңғы алты айдың жалпы көрінісінен шығарылды. Ақпан айында қазақстандықтардың 54,1%-ы экономиканың алдағы жылға арналған болашағына қатысты оң жауап берді.

Ақпан айында жеке материалдық жағдайдың өзгеруін күту қосалқы индексі айтарлықтай төмендеді. Материалдық жағдайлары жыл ішінде жақсарады деп санайтын қазақстандықтардың үлесі қаңтар айындағы 51,6%-ға қарағанда 48,8%-ға одан әрі төмендеуде. Бұл мәселеде жастар басқа жастағы адамдарға қарағанда оң көзқарастарын көрсетеді. Олардың арасында оптимистердің үлесі 66-дан 70%-ға дейін өсті. Екінші жағынан, 60 жастан асқан аға буын адамдардың тек 27%-ы (қаңтар айында 35%) бұл сұраққа оң жауап берді. Өңірлер бойынша нәтижелердің едәуір жақсарғанын Шымкент қаласы көрсетті, онда оң жауаптардың үлесі 52-ден 57%-ға дейін өсті. Осыған қарамастан, Қызылорда облысы көшбасшы болып қала береді, онда ұқсас көрсеткіш 62%-ға жетеді.

Қазақстан тұрғындарының инфляциялық күтулері мен сезімдері сәл өсті, ал қаңтар айында ол көрсеткіш рекордтық төмен мән көрсеткен еді. Тұрғындардың 47,1%-ы (қаңтар айында 45,4%) ақпан айында бағалардың қатты өскенін байқады. Десе де ол жылдық инфляцияның шегі байқалғанда, яғни 2023 жылғы ақпан айында болған көрсеткіштен айтарлықтай аз. Ол кезде бұл үлес 62,4%-ды құрады. Бір жыл деңгейінде бағалардың өсуі жылдамдағанын байқағандардың үлесі 58,3-тен 60,1%-ға дейін өсті, осылайша қараша-қаңтар айларында қол жеткізілген бүкіл прогресті жоғалтты.

Қазақстандықтарды жекелеген тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің арасында ет және құс еті, сүт және сүт өнімдері, нан және нан-тоқаш өнімдері, көкөністер мен жеміс-жидектер сияқты азық-түліктің негізгі түрлеріне бағалар аса алаңдатады. Ол соңғы төрт айда өзгермеген күйінде қалып отыр. ТКШ қызметтері бойынша үлестердің қатты өскені байқалады, қазақстандықтардың қаңтар айындағы 12,5%-ға қарағанда 18,3%-ы бағалардың өскенін байқады. Дәл ТКШ қызметтері ақпан айындағы айлық инфляцияны жылдамдатудың негізгі драйвері болды.

Қазақстандықтардың ақпан айында девальвациялық күтулері қаңтар айына қарағанда біршама өсті. Бұл ретте ақпан айында теңге долларға қарағанда тек 0,3%-ға әлсіреді. Нәтижесінде бір жыл деңгейінде теңгенің әлсіреуін күтіп жүрген қазақстандықтардың үлесі 47,6-дан 50,5%-ға дейін, ал бір ай деңгейінде 27,1-ден 29,3%-ға дейін өсті. Дегенмен, бұл көрсеткіштер 2023 жылғы тамыз-желтоқсан айларында тіркелген көрсеткіштерден қалай да төмен.

Кредитке деген сенім индексі 0,6 тармаққа төмендеп, одан әрі 34-37 тармақты құрайтын тұрақты диапазонда қалуда, ол сегізінші ай қатарынан байқалуда. Қазіргі уақытты кредит алу үшін қолайсыз уақыт деп санайтын қазақстандықтардың үлесі 49,5-тен 51,8%-ға дейін өсті. Бұл ретте, қазіргі уақытты ақша үнемдеуге қолайлы уақыт деп санайтындардың үлесі 35,8-ден 32,4%-ға дейін айтарлықтай азайды. Бұл нәтиже 2023 жылғы қыркүйек айынан бергі ең төменгі көрсеткіш болды.

Е-commerce: 2023 жылы елімізде смартфондардың 77,5%-ы онлайн сатылған

Ковид пандемиясы тұсында кеңінен қалыптасып, өріс алған онлайн сауда келбет... →

Ақпан айында тыныштық деңгейі аздап төмендеді. Қазақстандықтардың 54%-ы қазіргі уақытты мазасыздық тудыратын уақытқа қарағанда тыныш уақыт деп атап өтті (қаңтар айында 55,5%). Соған қарамастан, тек оң жауап нұсқасын таңдағандардың үлесі 3,9 пайыздық тармаққа өсті, бұл жалпы тыныштық деңгейінің төмендеуін айтарлықтай өтеді. Бір жыл ішінде жұмыссыздық өседі деген болжам сәл өсті. Егер қаңтар айында тұрғындардың 39,1%-ы жұмыссыздықтың өскенін күткен болса, ақпан айында олардың үлесі 41%-ды құрады.

Данияр Оразбаев, Freedom Finance Global компаниясының талдаушысы:

«Орталық Азиядағы төрт ел халқының тұтынушылық сенімділігін зерттеудің сегізінші толқыны пессимизмнің айтарлықтай өскенін көрсетті. Рас, ол барлық төрт мемлекетте оң аймақта одан әрі қалуда, ал Қазақстаннан басқа барлық елде оң жауаптардың үлесі респонденттердің теріс жауаптарының үлесінен айтарлықтай асып түседі. Бұл жаппай құлдырау бір реттік немесе жаңа трендтің басталуы екені зерттеудің келесі толқындарында белгілі болады. Қаңтар айында күрт төмендеген инфляциялық күтулер мен сезімдерге келетін болсақ, Орталық Азия тұрғындары өз пікірлерін өзгерткен жоқ. Рас, әртүрлі елдерде жекелеген тауарлар мен көрсетілетін қызметтер халық арасында үлкен алаңдаушылық туғызады. Мысалы, Қазақстанда бұл ТКШ қызметтері, ал Өзбекстанда отын мен ЖЖМ болып табылады. Мемлекет пен бизнестің белгілі бір тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге, сондай-ақ азық-түлікке қатысты нүктелік жұмысы өңір тұрғындарының тұтынушылық сенімділігін едәуір жақсарта алады».

Талдаушылар талдау жүргізілген елдердегі халық санына сәйкес Қазақстан мен Өзбекстанда ай сайын 3 600 сауалнама, Қырғызстанда 1600, Тәжікстанда 1200 сауалнама жинап отырады. Біздің елде зерттеу 2022 жылғы қыркүйектен бастап, ал қалған Орталық Азия мемлекеттерінде 2023 жылғы шілдеден бастапжүргізілуде. Ол әлемнің көптеген еліндегі тұтынушылық сенімділік индекстерін алу үшін қолданылатын әдіснамада негізделеді.